Samenvatting van de lezing “De rol van de burger in zijn leefomgeving” door dr. Hans Hillebrand van het Kennisnetwerk Meervoudig Ruimtegebruik

De spreker wil drie zaken met ons bespreken:

  1. Wat zie ik gebeuren in de RO in Nederland?
  2. Hoe staan wij daar als Innovatie Netwerk en Habiforum tegenover?
  3. Wat betekent e.e.a. voor Bos en Kuil?


1. Ruimtelijke Ordening in Nederland: een hele korte schets

  • We maken in Nederland heel veel mooie ruimtelijke plannen
  • Het nare is dat veel van die mooie plannen eindigen als een half leeggelopen ballon
  • Of helemaal niet gerealiseerd worden.
  • Daar zijn in mijn visie twee oorzaken voor aan te wijzen:
    1. Niet alle relevante groepen/partijen denken mee;
    2. Er wordt onderhandeld of gepolderd, en te weinig verbonden. Op deze twee zaken ga ik hieronder kort in
    • Niet alle relevante groepen/partijen denken mee
      • in de jaren zestig hadden we het idee dat de overheid onze ruimtelijke ontwikkeling kon bepalen of minstens op hoofdlijnen kon sturen; denk aan alle nota’s RO, waarvan de VINEX de laatste was
      • geleidelijk aan hebben we ontdekt dat je ook private partijen (zoals ontwikkelaars) en maatschappelijke partijen in de voorfase i.p.v. in de inspraakfase moet betrekken
      • je komt dan in de fase van de publiek private samenwerking (PPS), waarin we overigens in Nederland nog niet erg goed zijn. Bovendien hebben we ontdekt dat PPS niet automatisch leidt tot gewenste ontwikkelingen
      • om die beter te garanderen moet je nog een groep betrekken, namelijk de gebruikers en bewoners. Een Bos en Kuil dus en dat gebeurt nog maar mondjesmaat.
      • Dat is jammer, niet alleen voor die gebruikers en wat zij belangrijk vinden
      • Maar ook voor de publieke en private partijen
      • Immers, bij de uitvoering van plannen kom je de gebruikers keihard tegen en als die het plan niet zien zitten dan leidt dat tot veel vertraging en vallen waarschijnlijk hele delen van een plan in duigen
    • Er wordt onderhandeld of gepolderd, en te weinig verbonden
      • eigenlijk zien we tot dusverre twee gedragslijnen
      • de eerste gedragslijn is die van het onderhandelen waarin partijen hun macht maximaal trachten te benutten en zo het onderste uit de kan te halen door flink met de vuist op tafel te slaan
      • het nadeel van deze aanpak is helder: als je niet erg oppast jaag je de andere partijen in de gordijnen. Dat vertraagt niet alleen de ontwikkeling van het plan waar je mee bezig bent, maar zorgt ook voor verstoorde relaties in de toekomst
      • de tweede gedragslijn is die van het polderen, en dan bedoel ik het polderen in de zin van iedereen tevreden proberen te houden of maken door ook niet al te lastige vragen te stellen en pijnpunten weg te masseren
      • dan krijg je als je niet oppast halfslachtige compromissen, waarmee eigenlijk niemand inhoudelijk gelukkig is
      • als er al sprake is van blijheid met het resultaat, dan heeft die betrekking op het feit dat de relaties met de andere partijen goed zijn gebleven

Consensus of consent?

    • het alternatief voor deze twee gedragslijnen is de strategie van verbinden
    • in deze aanpak probeer je er achter te komen wat partijen echt belangrijk vinden en vraag je dus diep door
    • dan gaat er een echt gesprek ontstaan waarbij je op basis van zaken die echt belangrijk zijn probeert oplossingen te ontwikkelen die daaraan tegemoet komen
    • dat klinkt heel gemakkelijk, maar is dat in de praktijk niet
    • het gaat pas echt werken op het moment dat partijen elkaar gaan vertrouwen
    • troost is echter dat zoeken naar elkaars diepere beweegredenen juist helpt om dat vertrouwen op te bouwen; Joint fact finding als essentiele component in vertrouwen bouwen
    • overigens zijn er ook wel wat technieken om daarbij te helpen
    • een van die technieken is het met elkaar doorexerceren van wat belangrijk is
    • daarin is een vraag aan de orde als: stel dat er dit of dat gebeurt, hoe ga je daar dan op reageren en waarom?
    • Omdat je het hebt over situaties die er (nog) niet zijn kun je gemakkelijk het gesprek aangaan met elkaar, dat vraagt wel een open houding , waar je gericht een beroep op moet doen. Bedenk overigens hierbij dat hypothetische situaties helemaal niet onwaarschijnlijk hoeven te zijn.

2. InnovatieNetwerk en Habiforum

  • InnovatieNetwerk en Habiforum zijn eigenlijk allebei organisaties die zoeken naar oplossingen voor problemen waar we al een tijd mee worstelen
  • InnovatieNetwerk kijkt dan vooral naar de inhoud van een vraagstuk, en Habiforum meer naar het proces
  • Maar beide zijn eigenlijk op zoek naar manieren om beter en slimmer met de ruimte om te gaan
  • En dat doen we deels door met betrokkenen in de praktijk na te denken over hoe je het beste te werk kunt gaan
  • Dat is wat ik vanavond ook graag met u zou doen…..

3. Lessen voor Bos en Kuil

  • ik gaf al aan dat ik Bos en Kuil zag als een derde “groep” die betrokken moet worden naast overheden en ontwikkelaars en de partij die de gebruikers en bewoners vertegenwoordigt
  • ik heb al een paar keer tegen jullie bestuur gezegd: onderschat je positie wat dat betreft niet: met je bijna 1000 leden ben je eigenlijk een grote machtsfactor waar je niet omheen kunt, wanneer je iets wilt in deze gemeente
  • als je tenminste slim opereert en daarme kom ik op het onderdeel hoe te opereren
  • mijn observatie is dat Bos en Kuil jarenlang via de strategie van de onderhandeling heeft gewerkt en dat heeft geen windeieren gelegd: uiteindelijk zijn jullie er tot dusver in geslaagd om aantasting van het gebied te voorkomen
  • maar: de bedreigingen nemen steeds grotere vormen aan, en de angst groeit dat je ze niet kunt blijven afweren
  • bovendien is het vanuit de strategie van onderhandelen lastig bondgenoten te vinden
  • Dat heeft geleid tot een koerswijziging richting de strategie van verbinden
  • Je moet dan op zoek gaan naar datgene wat je zelf echt belangrijk vindt en wat anderen belangrijk vinden
  • En gaat onderzoeken hoe je dat met elkaar kunt combineren
  • Dat vraagt om nadenken over waar je zelf voor staat
  • Maar ook om het openstaan voor anderen in een ontwikkelende dialoog
  • Dat is een geweldige uitdaging
  • Die echter hele duurzame resultaten kan opleveren.
  • Ik wens jullie veel succes in het verkennen van deze weg en wil daar graag bij helpen

Gerelateerde berichten: