Wetenschappelijk onderzoek

Inhoud:

  1. Inleiding
  2. De achtergronden van de onderzoeksprojecten

1. Inleiding
Op een andere pagina van deze website hebben we de 17 steekhoudende argumenten opgesomd die wij aandragen in de strijd om het gebied tussen Malden en Molenhoek vrij van woning- en bedrijfsbouw te houden en de status van Ecologische Verbindingszone (EVZ) te bezorgen.
De Vereniging Bos & Kuil heeft al jaren geleden geconstateerd dat de argumenten bij hogere overheden (provinciebestuur en Rijksoverheid) geen indruk maken als er niet een grondige onderbouwing bijgeleverd wordt. Dat heeft ons doen besluiten de Katholieke Universiteit Nijmegen te benaderen en hen te verzoeken ons bij die onderbouwing van dienst te zijn.
In samenspraak met de Wetenschapswinkel van de KUN hebben wij een drietal onderzoeksprojecten geformuleerd die de Afdeling Planologie en de Afdeling Milieukunde voor ons hebben uitgevoerd.
De resultaten van dit wetenschappelijk onderzoek worden in deze website besproken en toegelicht. Aan lezers die meer willen weten bieden wij de mogelijkheid om van twee van deze rapporten de volledige tekst met tekeningen en grafieken als pdf-bestand te downloaden. Hoe dat in zijn werk gaat treft u bij de bespreking van elk van de rapporten aan. Van het derde rapport is een uitgebreide PowerPoint presentatie beschikbaar. Ook die kunt u downloaden en als u over een PowerPoint programma beschikt, op uw scherm projecteren.
Het vierde rapport betreft geen wetenschappelijk onderzoek maar een opdracht tot het maken van een ruimtelijke visie voor het gebied tussen Malden en Molenhoek. Deze opdracht heeft Bos & Kuil kunnen onderbrengen bij de Adviesgroep Ontwerp van Adviesbureau BRO in Vught en is onder begeleiding van een landschapsarchitect en senioradviseur van BRO uitgevoerd door een vijfdejaars studente Tuin- en Landschapsmanagement aan de Agrarische Hogeschool HAS Den Bosch. Het rapport wordt uitgebracht in februari 2003 en is dan eveneens vanaf deze website als pdf-bestand te downloaden. Lees meer over dit landschapsplan door hier te klikken.

Inhoud

2. De achtergronden van de onderzoeksprojecten
In onze pleidooien om het gebied tussen Molenhoek en Malden vrij van bebouwing te houden en er een Ecologische Verbindingszone (EVZ) van te maken stootte de Vereniging Bos & Kuil voortdurend op het probleem dat de grens van Gelderland en Limburg dwars door het gebied loopt.
De uitwerking van het natuurbeleid is door de Rijksoverheid namelijk opgedragen aan de provinciebesturen. Die hebben tot opdracht om binnen de criteria van het (rijks)Natuurbeleidsplan en het (rijks)Structuurschema Groene Ruimte zogenaamde natuurdoelenkaarten te maken. Het probleem dat daarbij ontstaat is dat de provinciebesturen bij het maken van de kaarten zich uitdrukkelijk tot hun eigen provincie beperken. Vanuit Maastricht wordt het Limburgse deel van het gebied tussen Malden en Molenhoek gezien als een “restgebied” en Arnhem doet hetzelfde met het Gelderse deel van het tussengebied. Dat heeft tot gevolg dat het gebied in de beide natuurdoelenkaarten een lagere natuurwaarde heeft gekregen dan het in z’n geheel verdient.
Onze eerste onderzoeksopdracht was derhalve het construeren van een interprovinciale en regionale natuurdoelenkaart rekeninghoudend met de ons omringende natuurgebieden in de provincies Limburg, Gelderland en Noord-Brabant.
Het onderzoek en de resultaten worden beschreven in het onderzoeksrapport “Natuurlijk Grenzeloos” van de onderzoeker Bastiaan Kok van de afdeling Planologie van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Het rapport kwam in januari 2002 gereed. Op deze website wordt uitvoerig ingegaan op dit onderzoek en de daaruit voortvloeiende resultaten. Door hier te klikken leest u er meer over.
Het rapport is toegezonden aan het ministerie van LNV en het ministerie van VROM, aan de besturen van de drie provincies en aan de gemeentebesturen van Heumen en van Mook & Middelaar. De beide ministeries hebben gereageerd; zie hun reactie door hier te klikken. De provinciebesturen is verzocht het initiatief te nemen tot het maken van een regionale en interprovinciale natuurdoelenkaart. Op ons verzoek hebben wij taal noch teken gekregen. Bos en Kuil laat het daar niet bij zitten en schakelt de politiek in.

De tweede onderzoeksopdracht was het verzoek om een volledige inventarisatie van de flora en fauna van het gebied te verrichten. Inmiddels waren echter de resultaten van een drietal inventarisaties (van de IVN-werkgroep Maas en Niers, van een Grontmij onderzoek en van dr. Leendert-Jan van der Ent) al bekend. Ook om andere redenen werd in overleg met de Wetenschapswinkel en de Afdeling Milieukunde van de Katholieke Universiteit Nijmegen gekozen voor een onderzoek naar de actuele en potentiële natuurwaarden van het open gebied tussen Malden en Molenhoek. Concreet is in het onderzoek de actuele en potentiële corridorfunctie van het gebied voor verschillende faunasoorten systematisch en consequent onderzocht. Met het onderzoek en de eerdere inventarisaties van flora en fauna is onze stelling, dat het gebied de status van Ecologische Verbindingszone verdient bijzonder sterk onderbouwd. Het rapport kwam in de herfst van 2002 gereed. Het wordt momenteel verspreid en toegezonden of overhandigd aan gemeente- en provinciebesturen.
Onderzoek en onderzoeksresultaten zijn uitvoerig beschreven in het onderzoeksrapport:
“Het Landelijk Gebied tussen Malden en Molenhoek als Ecologische Corridor voor Fauna” van onderzoeker Martijn Oostendorp van de Afdeling Milieuwetenschappen van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Op deze website kunt u er meer over lezen door hier te klikken.

Het derde project betreft een planologisch leerproject uitgevoerd door zeven derdejaars planologie studenten van de Katholieke Universiteit Nijmegen . Zij hebben in de maanden mei en juni 2000 een studie verricht naar de voortgaande verstedelijking en het daaruit voortvloeiende verlies van met name natuur- en landschapswaarden in het gebied tussen Nijmegen en Mook. Uit de studie blijkt dat het Rijksoverheidsbeleid inzake verstedelijking en landelijk gebied mislukt is voor het gebied tussen Nijmegen en Mook. Hoe dat zo heeft kunnen gebeuren wordt in de studie uiteengezet. Een samenvatting van de studie kunt u vinden door hier te klikken.

Over de Ruimtelijke Visie voor het gebied tussen Malden en Molenhoek die in opdracht van Bos & Kuil wordt gemaakt door het Adviesbureau BRO in Vught willen wij alvast vertellen dat deze samenhangt met plannen uit 2001 van de twee gezamenlijke gemeentebesturen om voor het gebied een “Landschapsecologische visie Molenhoek” te laten ontwikkelen. Dit is gebeurd door de Grontmij en het rapport is gereed gekomen in februari 2002. De bedoeling was dat deze Landschapsecologische Visie gevolgd zou worden door een Ruimtelijke Visie voor het gebied tussen Molenhoek en Malden.
Door de gemeenteraadsverkiezingen in het voorjaar van 2002 kwamen er in Mook en Heumen nieuwe Colleges van B&W. Beide colleges besloten om in de vier komende jaren van hun bestuur (dus tot 2006) geen plannen te ontwikkelen voor bebouwing in het gebied tussen Malden en Molenhoek.
Pas na enige maanden bleek dat bij de collegevorming ook het gezamenlijke plan om een Ruimtelijke Visie te ontwikkelen was uitgesteld. Uit navraag bleek ons dat Mook het maken van zo’n Ruimtelijke Visie wel zag zitten. Maar in Heumen was het vooral de beoogde wethouder voor ruimtelijke ordening die zich hiertegen verzette. De wethouder was kennelijk bang dat in de te maken Ruimtelijke Visie woningbouw in het gebied al bij voorbaat zou worden uitgesloten. Daarmee werd voor Bos & Kuil wel duidelijk dat in het Heumense gemeentebestuur nog steeds de gedachte leeft dat er over vier jaar in het gebied gebouwd moet kunnen worden.
De Vereniging Bos & Kuil had al in het jaar 2000 het plan opgevat om een landschapsplan voor het gebied te laten ontwikkelen, rekening houdend met de aanwezige natuur- en landschapswaarden. Zo’n plan kan volgens Bos & Kuil aanschouwelijk maken dat behalve bebouwing er ook nog andere mogelijkheden zijn om een gebied een “ruimtelijke invulling” te geven.
Het initiatief kon lange tijd niet tot uitvoering worden gebracht Er leefde bij Bos & Kuil ook de behoefte om de verschillende natuur- en landschapswaarden eerst beter onderbouwd in beeld te krijgen. Dat lukte mede door het onderzoek van de Grontmij en de uitvoerige en intensieve flora- en fauna-inventarisaties van dr. L.J. van der Ent in het gebied.
Ongeveer in dezelfde tijd deed zich de mogelijkheid voor een landschapsplan voor het gebied te laten ontwikkelen. Het landschapsplan dat Ruimtelijke Visie gaat heten is in februari 2003 gereed. U kunt er meer over lezen (en zien!) door hier te klikken.

Inhoud